Wat als het kind dat je liefhad, opvoedde en koesterde niet echt van jou was? Dit scenario, dat een dramatische film waardig is, is niettemin zeer reëel. Door fouten in kraamklinieken ontdekken gezinnen soms pas tientallen jaren later dat hun baby’s bij de geboorte zijn verwisseld. Maar hoe zijn dergelijke situaties mogelijk? En vooral, hoe worden ze ontdekt?
Wat is een baby die bij de geboorte is verwisseld?
Een baby die is verwisseld is een pasgeborene die per ongeluk of opzettelijk wordt verward met een andere baby en vervolgens aan de verkeerde ouders wordt gegeven. De verwisseling kan plaatsvinden in de verloskamer, op de kraamafdeling of zelfs wanneer de baby naar huis wordt gebracht. Deze verwisselingen kwamen tussen 1950 en 1980 relatief vaak voor als gevolg van verschillende factoren.
Hoe kan een babyruil gebeuren?
Babyruil komt tegenwoordig zelden voor, maar kan om verschillende redenen gebeuren:
- Vermoeidheid of overbelasting van het personeel (piekuren).
- Verkeerde identificatie (verwisselde armbandjes, onleesbaar handschrift, gebrek aan dubbele controle).
- Slecht beheer van medische dossiers
- Gebrek aan opleiding of strikte controleprotocollen (oudere of onderbemande instellingen)
Een berucht voorbeeld in Frankrijk is dat van Sophie Serrano, dat zich in 1994 in de kraamafdeling van Cannes voordeed. Twee baby’s, die één dag na elkaar waren geboren en aan geelzucht leden, werden in dezelfde couveuse gelegd.
Een “kwetsbare en chronisch alcoholistische” verpleegkundige verwisselde de baby’s. In die tijd waren geboortearmbandjes minder betrouwbaar, werden ze om de enkel gedaan en raakten ze soms kwijt.
Hoe wordt een babyverwisseling bij de geboorte ontdekt?
Een babyruil kan jarenlang onopgemerkt blijven, totdat er twijfel ontstaat en alles op zijn kop wordt gezet. Ouders kunnen worden gealarmeerd door verschillen in fysieke kenmerken, een ziekte die niet past in de familiegeschiedenis of geruchten binnen de familie.
De kinderen zelf kunnen zich anders voelen dan andere leden van het gezin. Deze factoren kunnen vermoedens van overspel oproepen, voordat ze door DNA-onderzoek worden weerlegd.
DNA-onderzoek is de meest betrouwbare manier om de afstamming vast te stellen. Het analyseert:
- De paternelle haplogroep (Y-chromosoom): deze wordt van vader op zoon doorgegeven en traceert de directe vaderlijke afstamming (kan worden uitgevoerd door een man uit de vaderlijke lijn).
- De maternelle haplogroep (mitochondriaal DNA): deze wordt van moeder op al haar kinderen doorgegeven en traceert de directe moederlijke afstamming.
- Autosomaal DNA (atDNA): onderzoekt de 22 paar niet-geslachtschromosomen die van beide ouders zijn geërfd om overeenkomsten te identificeren en de etnische afkomst te schatten.
In 2024 ontdekten twee 55-jarige vrouwen hun echte familie dankzij een eenvoudige genealogische DNA-test.
Bovendien kunt u met genealogische laboratoria zoals MyHeritage DNA, Living DNA en FamilyTree DNA niet alleen uw afkomst ontdekken, maar ook uw levende familieleden vinden.
Een identiteitsschok: de gevolgen voor ouders en kinderen
De ontdekking van een babyruil jaren na de geboorte veroorzaakt een diep trauma voor zowel het kind als de ouders, dat zich uit in:
- Hechtingsstoornissen
- Een gevoel van verraad of verlies
- Identiteitsverwarring
- Een schuldgevoel
- Een verlies van rust
- Een verlies van emotionele band
Wanneer men met een dergelijke tragedie wordt geconfronteerd, kan de behoefte om te praten, zelfs schuchter, helpen om zich te bevrijden. Psychologen die gespecialiseerd zijn in familietrauma’s kunnen ondersteuning bieden.
Ook het aanspreken van steungroepen kan helpen om het isolement te doorbreken door ervaringen te delen. Het handhaven van een routine, aandacht voor elkaar en respect voor ieders emoties binnen het gezin zijn ook essentieel om deze beproeving te boven te komen.
Rechtsmiddelen en mogelijke schadevergoeding
In Frankrijk kunnen gezinnen juridische stappen ondernemen voor morele schade, schade in verband met het vaststellen van de afstamming of medische aansprakelijkheid.
Ze kunnen eerst proberen tot een minnelijke schikking te komen met de zorginstelling. Als dat niet lukt, kan contact worden opgenomen met de Commissie voor bemiddeling en schadevergoeding (CCI) voor medische ongevallen. Deze onderzoekt de feiten, bepaalt wie verantwoordelijk is en stelt een schadevergoeding voor.
De schadevergoeding dekt financiële schade (kosten, gederfde inkomsten) en immateriële schade (fysiek en psychisch leed, verlies van affectie, moeilijkheden om een “normaal” leven op te bouwen).
Families kunnen aanzienlijke schadevergoedingen krijgen, zoals de 2 miljoen euro die in 2015 in de zaak Serrano is toegekend. De verjaringstermijn voor het instellen van een gerechtelijke procedure is over het algemeen 10 jaar nadat het kind meerderjarig is geworden of de feiten aan het licht zijn gekomen.
Het onherstelbare voorkomen: huidige maatregelen op kraamafdelingen
Moderne kraamafdelingen hebben hun veiligheidsmaatregelen verscherpt om te voorkomen dat pasgeborenen worden verwisseld:
- Snelle registratie van geboorten
- Identificatiearmbandjes die door een ouder worden gecontroleerd en bij de geboorte om de enkel van de baby worden aangebracht. Deze armbandjes bevatten informatie over de identiteit van het kind en de moeder.
- Meervoudige identiteitscontroles op elk cruciaal moment (opname, verzorging, ontslag), waarbij zowel het personeel als de ouders betrokken zijn.
- Huid-op-huidcontact en 24 uur per dag samen in dezelfde kamer zorgen voor een onmiddellijke en continue band tussen moeder en pasgeborene.
- Unieke barcodes of QR-codes voor elk moeder-babypaar.
- Voetafdrukken of foto’s van baby’s bij de geboorte.
- Opleiding van het personeel in neonatale veiligheid en voortdurende waakzaamheid.
Sommige kraamafdelingen gaan zelfs nog verder met videobewaking of geolocatiesystemen voor wiegjes om volledige traceerbaarheid te garanderen.
Conclusie
Hoewel het tegenwoordig zelden voorkomt, blijven gevallen van babyverwisseling bij de geboorte verschrikkelijk. Gelukkig helpen de vorderingen op het gebied van genealogische DNA-tests om veel gevallen aan het licht te brengen, soms tientallen jaren later. De geneeskunde en het rechtssysteem bieden nu hulpmiddelen om families te helpen een vorm van afsluiting te vinden. Op kraamafdelingen worden de preventieve maatregelen voortdurend verbeterd om dergelijke tragedies te voorkomen.